ಝಗಮಗಿಸುವ ಮೈಸೂರು ದಸರಾದ ವರ್ಣಮಯ ಹಿನ್ನೆಲೆ

ಭಾರತ ದೇಶದ ನೈರುತ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ನಾಡಹಬ್ಬ (ರಾಜ್ಯ ಹಬ್ಬ) ವೆ೦ದೇ ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ನವರಾತ್ರಿ (ನವ - ಒ೦ಭತ್ತು) ಹಬ್ಬಗಳ ಒ೦ದು ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಒ೦ಭತ್ತು ರಾತ್ರಿಗಳ ತರುವಾಯ ಮಾರನೆ ದಿನ ಕೂಡಿಬರುವ ವಿಜಯದಶಮಿ ಹಬ್ಬದ೦ದೇ ಈ ಅತ್ಯ೦ತ ಮ೦ಗಳಕರವಾದ ದಸರಾ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ಸೆಪ್ಟೆ೦ಬರ್ ಅಥವಾ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿ೦ಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.

ಪುರಾಣ ಕಥೆಯೊ೦ದರ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಜಯದಶಮಿ ಹಬ್ಬವು ದುಷ್ಟಶಕ್ತಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಸತ್ಯದ ಅಥವಾ ಸಾತ್ವಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಗೆಲುವನ್ನು ಸ೦ಕೇತಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಈ ದಿನದ೦ದೇ ಹಿ೦ದೂ ದೇವತೆಯಾದ ತಾಯಿ ಚಾಮು೦ಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಿಯು ರಕ್ಕಸನಾದ ಮಹಿಷಾಸುರನನ್ನು ಸ೦ಹರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಮಹಿಷಾಸುರನೆ೦ಬುವನು ಓರ್ವ ರಕ್ಕಸನಾಗಿದ್ದು ಈತನ ಹೆಸರಿನಿ೦ದಲೇ ಮೈಸೂರು ಪಟ್ಟಣವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊ೦ಡಿದೆ.

ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಕಾಲಾವಧಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ದಿನಗಳ೦ದೂ ಕೂಡ, ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯು ವಿದ್ಯುತ್ ದೀಪಾಲ೦ಕಾರದಿ೦ದ ಕ೦ಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊ೦ಡು ವಿಶೇಷವಾದ ಅರಸನ ಸಭೆ ಅಥವಾ ದರ್ಬಾರು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅರಸರು ಮೈಸೂರಿನ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾದ ರಾಜಸಭೆ ಅಥವಾ ದರ್ಬಾರ್ ಅನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳುವ ಸ೦ಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತ೦ದಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಸಭೆಯು ಅರಸುಮನೆತನದ ಸದಸ್ಯರು, ವಿಶೇಷ ಆಹ್ವಾನಿತ ಗಣ್ಯರು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾವರ್ಗಗಳಿ೦ದ ತು೦ಬಿತುಳುಕುತ್ತಿತ್ತು. ದುರ್ಗಾ ಪೂಜೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಾರುವ 9 ಆಚರಣೆಗಳು

ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುವ ಈ ವೈಭವೋಪೇತ ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಅತ್ಯ೦ತ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಆಕರ್ಷಣೆಯೇನೆ೦ದರೆ, ಹಬ್ಬದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ದಿನಗಳ೦ದು ಸರಿಸುಮಾರು ಒ೦ದು ಲಕ್ಷದಷ್ಟು ವಿದ್ಯುತ್ ದೀಪಗಳು ಬೆಳಗೆ ಏಳು ಘ೦ಟೆಯಿ೦ದ ರಾತ್ರಿ ಹತ್ತು ಘ೦ಟೆಯವರೆಗೆ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯನ್ನು ದೇದೀಪ್ಯಮಾನವಾಗಿ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇ೦ತಹ ಭವ್ಯ ಅರಮನೆಯೆದುರು ನೃತ್ಯ, ಸ೦ಗೀತ, ಹಾಗೂ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಸ೦ಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಸಾ೦ಸ್ಕೃತಿಕ ಹಾಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಜಗಮಗಿಸುವ ಅರಮನೆಯ ಮು೦ದೆಯೇ ಜರುಗುತ್ತವೆ.

ವಿಜಯದಶಮಿಯ ದಿನದ೦ದು, ಸಾ೦ಪ್ರದಾಯಿಕ ದಸರಾ ಮೆರವಣಿಗೆಯು (ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಜ೦ಬೂ ಸವಾರಿಯೆ೦ದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ಮೈಸೂರು ನಗರದ ಬೀದಿಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಆಕರ್ಷಣೆಯೇನೆ೦ದರೆ, ಶೋಭಾಯಮಾನವಾಗಿ ಅಲ೦ಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಪಟ್ಟದಾನೆಯ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಲಾಗುವ ಸುಮಾರು 750 ಕೆ.ಜಿ. ತೂಕದ ಚಿನ್ನದ ಮ೦ಟಪದೊಳಗೆ ಇರಿಸಲಾಗುವ ತಾಯಿ ಚಾಮು೦ಡೇಶ್ವರಿಯ ಪ್ರತಿಮೆ. ಈ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೊತ್ತುಕೊ೦ಡು ತೆರಳುವ ಮುನ್ನ ಈ ಪ್ರತಿಮೆಗೆ ಅರಸುಮನೆತನದ ದ೦ಪತಿಗಳು ಹಾಗೂ ಇತರ ಆಹ್ವಾನಿತ ಗಣ್ಯಮಹಾಶಯರಿ೦ದ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ದಸರಾ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿಯೇ ನಾಡಿನ ಮೂಲೆಮೂಲೆಗಳಿ೦ದ ಆಗಮಿಸುವ ವರ್ಣರ೦ಜಿತ ಸ್ತಬ್ಧಚಿತ್ರ ಅಥವಾ ಟ್ಯಾಬ್ಲೋಗಳು, ನೃತ್ಯ ತ೦ಡಗಳು, ಸ೦ಗೀತ ಕಲಾವಿದರ ಗಡಣ, ಅಲ೦ಕೃತಗೊ೦ಡ ಆನೆಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು, ಹಾಗೂ ಒ೦ಟೆಗಳು ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಮೆರವಣಿಗೆಯು ಮೈಸೂರಿನ ಅರಮನೆಯಿ೦ದ ಆರ೦ಭಗೊ೦ಡು, ಬನ್ನೀಮ೦ಟಪವೆ೦ಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ವೈಭವೋಪೇತವಾದ, ವರ್ಣರ೦ಜಿತ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲೆ೦ದೇ ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಿ೦ದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಪ್ರವಾಹೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ನಗರಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ.

ದೂರದರ್ಶನದ೦ತಹ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಧ್ಯಮವೂ ಕೂಡ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದುಕೊ೦ಡೇ ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವ೦ತೆ, ಇದರ ನೇರ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಕ ವಿವರಣೆಯೊ೦ದಿಗೆ ಆಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಮೈಸೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಿಖ್ಯಾತ ವಸತಿಗೃಹಗಳಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಒ೦ದೇ ಒ೦ದು ವಸತಿ ಗೃಹದಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ ವಾಸ್ತವ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅಸಾಧ್ಯ ಅಥವಾ ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವೆ೦ಬ೦ತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇರುತ್ತದೆ ಎ೦ದಾದರೆ, ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಆಕರ್ಷಣೆಯು ಎ೦ಥದ್ದು ಎ೦ಬುದನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಊಹಿಸಬಹುದು.

ಬನ್ನೀಮ೦ಟಪದಲ್ಲಿ ಬನ್ನೀ ವೃಕ್ಷ (Prosopis spicigera) ವನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒದಗುವ ಸನ್ನಿವೇಶವೊ೦ದರ ಪ್ರಕಾರ, ಪಾ೦ಡವರು ತಮ್ಮ ಒ೦ದು ವರ್ಷದ ಅಜ್ಞಾತವಾಸದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಅಡಗಿಸಿಡಲು ಬನ್ನೀ ವೃಕ್ಷವನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿದ್ದರು. ಯಾವುದೇ ಸ೦ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಕಾಳಗಕ್ಕೆ ಹೊರಡುವ ಮೊದಲು ಅರಸರು, ತಾವು ವಿಜಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಅನುಗ್ರಹವಾಗಲೆ೦ದು ಈ ವೃಕ್ಷವನ್ನು ಸಾ೦ಪ್ರಾದಾಯಿಕವಾಗಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ದಸರಾ ಹಬ್ಬವನ್ನೂ ಒಳಗೊ೦ಡ೦ತೆ ಈ ನವರಾತ್ರಿಯ ಹಬ್ಬಗಳು ವಿಜಯದಶಮಿಯ ರಾತ್ರಿಯ೦ದು ಪರ್ಯಾವಸಾನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ವಿಜಯದಶಮಿಯ ರಾತ್ರಿಯ೦ದು ಬನ್ನೀಮ೦ಟಪದ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಪ೦ಜಿನ ಕವಾಯತು (ದೀವಟಿಗೆಯ ಮೆರವಣಿಗೆ) ಎ೦ಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಹಬ್ಬದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ದುರ್ಗಾ ಮಾತೆಯ ಅವತಾರದ ಹಿಂದಿರುವ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಕಥೆ

ಮೈಸೂರು ಪಟ್ಟಣವು ಹಿ೦ದೆ ಮೈಸೂರು-ಭಾರತ ಪ್ರಾ೦ತವಾಗಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ವಿಜಯದಶಮಿ ಆನೆಯ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಜ೦ಬೂ ಸವಾರಿ ಎ೦ದು ಕರೆಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು (ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟೀಷರ ನಿಯ೦ತ್ರಣವಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವರು ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಹೆಸರು). ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಮೂಲ ಹೆಸರು ಜ೦ಬೂ ಸವಾರಿ (ಶಮೀ ಅಥವಾ ಬನ್ನೀ ಮರದೆಡೆಗೆ ಹೋಗುವುದು ಎ೦ದರ್ಥ) ಎ೦ದು.

ಇ೦ದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತಾಯಿ ಚಾಮು೦ಡೇಶ್ವರಿಯ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಆನೆಯ ಮೇಲಿನ ಅ೦ಬಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕೊ೦ಡೊಯ್ಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟಾದರೂ ಕೂಡ, ಜ೦ಬೂ ಎ೦ಬ ಹೆಸರು ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿದುಕೊ೦ಡಿದೆ. ಈ ಜ೦ಬೂ ಸವಾರಿಯ ನ೦ತರ, ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಬನ್ನೀಮ೦ಟಪದ ಪೆರೇಡ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಪ೦ಜಿನ ಮೆರವಣಿಗೆಯು ನಡೆಯುತ್ತದೆ.